Prof. Dr. H. İsmail SARI İç Hastalıkları ve Hematoloji Uzmanı
Halk arasında “pıhtılaşma hücreleri” veya “kan pulcukları” olarak bilinen “trombositler” (ingilizce adı platelet) kanın pıhtılaşmasında görev alan kan hücreleridir. Kandaki trombosit sayısının az olması durumuna “trombositopeni” adı verilir. Bir hastalık değil, bir hastalığın neden olduğu laboratuvar bulgusudur.
Biraz daha detaylandıracak olursak, sağlıklı bir insanın trombosit sayımı genelde bir mm3 kanda yaklaşık 150.000 – 450.000/mm3 arasında 
değişir. Trombosit sayısının 150.000/mm3‘den az olması trombositopeni olarak tanımlanır. Trombositopeni, bir hastalık değil, nedeni araştırılması gereken bir hastalığın neden olduğu bir laboratuvar bulgusudur.
Tek nedeni lösemi mi?
“Trombositopeninin tek nedeni lösemi değildir.”
En sık görülen neden “Yalancı trombosit düşüklüğü” dediğimiz nedendir. Laboratuvar değerlerinde trombosit düşük saptanır fakat kanınız mikroskopta incelendiğinde trombosit sayısının normal olduğu görülür. Herhangi bir tedavi uygulanmaz. Bunun dışındaki 3 ana neden ise şunlardır:
- Yeterli miktarda üretilememe durumu: Kemik iliğinin direkt olarak kendi yapım bozukluğu olabileceği gibi kemik iliğinin yapımını bozan dış etkenler de bu duruma neden olabilir. Trombositlerin ana hücrelerinin üretiminin bozulması, infeksiyonlar, kemik iliği yetmezlikleri, doğuştan trombosit düşüklükleri ve lösemiler bu grupta sayılabilir.
- Trombositlerin parçalanması durumu: Kemik iliğinde üretim olsun ya da olmasın, kemik iliğinde üretilip kana çıkan trombositlerin iç ve dış etkenlerle parçalanması durumudur. Bağışıklık sistemi bozuklukları, ilaçlar, infeksiyonlar (infeksiyonlar kemik iliğinin üretimini bozabildiği gibi, aynı zamanda kana çıkan trombositleri de parçalayabilirler), romatizmal hastalıklar, bazı yavaş seyirli lösemiler, diğer kan hücrelerinin de (alyuvarlar) parçalanmasına neden olan bazı kan hastalıkları ilk akla gelen nedenlerdir.
- Trombositlerin vücuttaki dağılımında bozulma: İleri derecede dalak büyüklüğü, vücut sıcaklığının yapay olarak değiştirilmesiyle birlikte uygulanan genel anestezi durumu bu hücrelerin vücudun belirli bölümlerde göllenmesine neden olarak sayısını düşürebilir.
Trombosit düşüklüğünde ne gibi bulgular olur?
Hafif düşüklükte herhangi bir yakınma ve bulgu görülmeyebilir. Kol, bacaklar ve gövdede ağrısız bereler, burun ve dişeti kanamaları olabilir. Lösemili hastalarda trombositopeni ile birlikte genellikle alyuvar ve akyuvar sayılarında da bozulma görülür. Genelde kanamanın ön planda olduğu bir tablo yapsa da, bazı durumlarda tam tersine tromboz (kanın pıhtılaşma durumu) da saptanabilir.
Tedavisi var mı?
Tedavi trombositopeniye neden olan hastalığa bağlı olarak değişir. İlerideki yazılarımızda bu hastalıkların hepsine teker teker değinerek tedavilerini açıklamaya çalışacağız.
Sağlık ve umutla kalın…
Prof. Dr. H. İsmail Sarı
KAYNAKLAR:
