Prof. Dr. H. İsmail SARI İç Hastalıkları ve Hematoloji Uzmanı
“Kanser tedavisinin en önemli kısmı hastalığa ve/veya kemoterapiye bağlı gelişen halsizliğin yönetimi konusudur. Küçük yürüyüşler ve hafif egzersizler bu hastalıktan muzdarip çoğu kişinin enerji düzeyini yükseltir.”
Halsizlik; kemoterapi, radyoterapi, biyolojik tedaviler, kök hücre nakli ve cerrahiden oluşan kanser tedavisinin en sık görülen yan etkisidir. Bu tedavilerin yanında kansızlık (anemi), ağrı, ilaçlar ve duygusal durum halsizliğe neden olabilir veya mevcut halsizliği kötüleştirebilir.
Hastalar kanser ilişkili halsizliği tanımlarken “son derece yorgunum”, “son derece güçsüzüm”, “üzerimde ağırlık ve uyku hali var”, “bitap düştüm”, “kötüye gidiyorum”, “enerjim kalmadı” gibi bu durumu tarif edebilecekleri cümleler kullanırlar. Bu durumdaki bir hastanın veya yakınının aklına gelen ilk şey halsizliği geçirmek için yapılacak istirahattir. Hastaya yataktan kalkmaması ve dinlenmesi önerilir. Hâlbuki istirahat kanser ilişkili halsizliğe her zaman yardımcı olmaz. Kanser ve kemoterapi ilişkili halsizlik çoğu hastanın başa çıkmada zorlandığı en önemli yan etkilerden biridir.
Eğer kendinizi ileri derecede kuvvetsiz hissediyorsanız, normal günlük aktivitelerinizi yapamıyorsanız ya da uyku veya istirahat sonrası hala yorgunluk yakınmanız varsa bunu mutlaka sizi takip eden hekim veya sağlık ekibi ile paylaşın. Çünkü bu halsizliğin birden fazla nedeni olabilir. Halsizliğin hangi günlük aktivitelerinizi nasıl etkilediğini ve yaptığınız hangi aktivite veya durumların halsizliğinizi iyileştirdiğini ya da kötüleştirdiğini mutlaka not alın.
Halsizliğimi nasıl yönetebilirim?
Aşağıdaki önerileri uygulamak sizi daha iyi hissettirebilir:
- İstirahati ve aktiviteyi dengeleyen günlük plan yapın: Sizi rahatlatacak aktiviteleri seçin. Çoğu kişi müzik dinlemeyi, okumayı, meditasyon yapmayı, resim yapmayı veya hoşlandığı kişilerle vakit geçirmeyi tercih eder. Rahatlatıcı aktiviteler enerjinizi korumanızı ve stresinizi azaltmanızı sağlar. Daha fazla enerjiye sahip olmak ve kendinizi daha iyi hissetmek için doktorunuz tarafından önerilen hafif egzersizleri de yerine getirebilirsiniz.
- İstirahat için zamanınızı planlayın: Kendinizi yorgun hissediyorsanız, gün içinde “kestirme” ya da “şekerleme” olarak tarif edilebilecek 1 saatten kısa olan uyku uyuyabilirsiniz. Unutulmaması gereken şey, gün içindeki uyku süresi fazla olursa gece uykusunda güçlük çekilir ve bu durum kişiyi halsiz ve mutsuz bırakır. Sizin için en önemli olan günlük aktivitelerinize öncelik verin ve bunları enerjinizin en iyi olduğu dönemde yapın. “yemek yemek” gibi temel ihtiyaçlarınızı ve “araba sürmek” gibi dikkat isteyen aktiviteleri mutlaka sizi takip eden doktorunuza danışın.
- İyi beslenmeye ve bol sıvı tüketmeye çalışın: Enerjinizi artıracak yiyecek ve içecekler için diyetisyen veya doktorunuzla görüşün. Yüksek protein ve kalori içeren yiyecekler enerji düzeyinizi arttırmaya yardımcı olur. Üç öğün yerine daha az ama daha sık öğünlerle beslenme sizi daha enerjik hissettirebilir. Bol sıvı tüketin. Alkol ve kafeinden kaçının.
- Hekiminizle sıkıntılarınızı paylaşın: Hekiminizle sadece hastalığa ait fiziksel yakınmalarınız dışında, hastalığa ait psikolojik sıkıntılarınızı da paylaşmanız doğru yönlendirilmeniz açısından faydalı olacaktır. Dayanılması size zor gelen düşüncelerinizi ve hislerinizi paylaşmanız bunlarla başa çıkmanızı kolaylaştırır. Hekiminiz gerekirse bu konularla ilgili bir uzmana sizi yönlendirebilir. Üzüntü ve stresinizi azaltmak sizi daha enerjik yapacaktır. Yine kontrol altında olmayan ağrı sizi halsiz bırakabileceği için, mevcut ilaçlarla düzelmiyorsa hekiminizin önerisi ile bu konu ile ilgili bir palyatif ağrı bakım uzmanından yardım alabilirsiniz.
Sağlık ve umutla kalın…
KAYNAK: www.cancer.gov
Prof. Dr. H. İsmail Sarı
İç Hastalıkları ve Hematoloji Uzmanı
Muayenehane adresi: Sırakapılar Mah. Saltak Cad. No: 50 Yeşil Apt. Merkezefendi/DENİZLİ
Telefon: : 0 258 261 6460 veya 0 555 011 6460
E-posta: profdrhisari@gmail.com
Web sayfası: https://www.profdrhisari.com
Facebook: https://www.facebook.com/profdrhisari
Twitter: https://twitter.com/profdrhisari
Instagram: https://www.instagram.com/profdrhisari
Bu yazımızda tetkik sonucunu gördüğünde trombosit düşüklüğü kadar hastalarımıza panik yaptıran başka bir durumu, lökosit düşüklüğünü ve nedenlerini açıklamaya çalışacağız. Lökosit düşüklüğünde hastalarımızın ilk aklına gelen aynı trombosit düşüklüğünde olduğu gibi lösemidir. Hâlbuki WBC, beyaz küreler ya da savaşçı hücreler olarak bilinen lökositlerin düşüklüğü yalnızca lösemide olmaz.
Araştırmacılar pıhtılaşma hücreleri (trombosit) nanovezikülleri ile dekore edilen kök hücrelerin hasarlı bölgeyi bulmasını, yerleşmesini ve etkin bir şekilde tedavi etmesini sağladığını gösterdiler. Trombosit nanovezikülleri kök hücreler için bir çeşit GPS görevi görürken, vücudun pıhtılaşma mekanizmasını da trombositler gibi tetiklemedikleri için yeni bir kalp krizi riskine de yol açmıyorlar.
